XANEYA T

Laşê mirov li hember hokarên nexweşiyê bêdeng namîne. Heke hokarek nexweşiyê tûşî laş bibe, bergiriya laş çalak dibe. Bergiriya taybet bi du cure ne, bergiriya xaneyî û bergiriya derdanî.
Xaneyên T an jî lîmfexaneyên T bergiriya taybet a xaneyî dabîn dikin. Lîmfexaneyên T jî wekî mîna hemû xaneyên xwînê, di moxê hestî de dirust dibin. Xaneyên T yên nû bi navbeynkariya xwînê ji moxê hestî derbasê rijêne tîmusê dibin. Hormona tîmuzîn ji aliyê rijenê tîmusê ve tê berhemkirin, derdana vî hormonê handera geşbûn û peresandina xaneyên T dike. Je ber ku xaneyên T di rijênê tîmusê de geş dibin û diguherin, xaneyên T navê xwe jî ji tîmusê digirin. Dema xaneyen T ji rijênê tîmusê tên derdan, êdî xaneyên gihîştî ne. Lê divê neyê jibîrkirin ku xaneya T ya çalak, tenê li dij cureyek dijepeydaker (hokara nexweşiyê) bergiriyê dabîn dike. Loma ji boy her cureyek dijepeydaker, di rijenê tîmusê de divê xaneyêk T ya çalak bê dirustkirin. Wekî mînak, heke xaneyek T ji bo nasîkirina vîrusa hepatît C yê hatibe dirustkirin, ev xane ji bilî vîrusa nexweşiya hepetît C yê, tu hokarên nexweşiyê nas nake.

Li ser rûyê hokarên nexweşiyê de dijepeydaker heye. Li ser rûyê lîmfexaneyên T jî proteînên wergir hene. Heke lîmfexane rastê dijepeydaker were, bi alikariya proteînên wergir dijapeydakerê dinase û xwe bi dijepeydakerê ve girê dide. Anko cureyek xaneya T, yek cureya proteînên wergir ên diyarkirî li ser parzûna xaneyê digirin. Gava lîmfexane cara pêşîn rastê hokara nexweşiyê tê, wê gavê li dij hokara nexweşiyê çalak dibe. Xaneya T her tim raste rast bi hokara nexweşiyê ve tekilî çê neke, di nav laş de bi navê '''xaneyên diyarkirina dijepeydaker''' hin xane hene (bi îngilîzî:''antigen presenting cell''), van xaneyan alîkariya xaneyên T dikin ku ji hebûna hokara nexweşiya ji derveyê laş hatiye agahdar be. Li ser rûyê xaneyên diyarkirina dijepeydaker de hin proteînên taybet hene ev proteîn wekî pêkhateyên MHC (bi îngilîzî: ''major histocompatibility complexes'') tê binavkirin. Dijepeydaker xwe li ser MHC girê dide, xaneyên T jî bi vî awayê ji wan agahdar dibe. MHC du cure ne, MHC I û MHC II.

Gellek cureyên xaneyên diyarkirina dijepeydaker heye, xaneya hellûşênera gewre yek ji van xaneyan e. Xaneya hellûşênera gewre (xaneya makrofaj) beşek ji bergiriya giştî ye, lê ji boy bergiriya taybet jî kar dike. Hellûşênera gewre hokara nexweşiyê qût dide (diqurtîne) û di nav xaneyê de diherisîne. Piştê hilweşîna hokara nexweşiyê, hin pirtikên (perçeyên) dijepeydaker li ser rûyê parzûna xaneya hellûşênera gewre de, li ser proteînên MHC de cih dibin. Anko xaneya desnîşankirina dijepeydaker, hokara nexweşiyê (dijepeydaker) li ser protînên MHCyan de bi xaneyên T ve dide naskirin. Ev pirtikên li ser rûyê hellûşênera gewre xaneyên T çalak dikin. Xaneyên T xwe bi pirtikên dijepeydakerên li ser MHCyan ve girê didin.

Dibe ku ji xeynî xaneyên hellûşênera gewre, pirtikên dijepeydaker li ser rûyê xaneyên tûşî hokara nexweşiyê bûyî jî hebin. Vê demê xaneyên T xwe bi van xaneyên tûşbûyî ve jî girê didin. Di nav xaneyên asayî de gelek cureyên proteîn tê dirustkirin. Xane perçeyek ji hemû cureyên proteînan li ser parzûna xaneya xwe de cih dike.

Xaneyên T ev hemû perçeyên proteînan nas dikin, li hember wan bergiriyê dabîn nakin. Heke hin şaneyên laş tûşî nexweşiya şêrpenceyê bibe, li ser rûyê xaneyên şêrpenceyî jî pirtikên biyanî(dijapeydaker) peyda dibin. Ji ber ku ev pirtik li ser parzûna xaneyên asayî de tune ye, xaneya T van xaneyên bi şêrpenceyî jî wekî hokara nexweşiyê dehsibîne û li hember van xaneyan bergiriya taybet dabîn dike. Sê cureyê xaneyên T heye. Xaneya T alîkar(T yarîdeder), xaneya T jehravî û xaneya T rawestiner(T serkutker)

Xaneya T alîkar (T yarîdeder):sîtokînên wekî înterferon û înterlêkîn der dide. Xaneyên B û Xaneyên T jehravî çalak dike.

Xaneya T jehravî: Madeyên jehrî der dide. Parzûna xaneya tûşbûyî kun dike, xaneya tûşbûyî têk dişkîne.

Xaneya T rawestiner (T serkutker) : Çalakiya limfexaneyan rêk dixe, piştê têkşikestin û ji navbirina hokarên nexweşiyê, çalakiya lîmfexaneyan radiwestine.